Transit

Louis Andriessen | Ende | 2003

Waar zijn compositie Sweet nog bijdroeg tot de emancipatie van de blokfluit als volwaardig hedendaags instrument, heeft Ende (1980) veel bescheidener ambities. Hoewel het korte werkje als een licht tussendoortje kan gezien worden in de aanloop naar het monumentale De Tijd waar Andriessen in 1980 aan begon te componeren, biedt Ende toch talrijke weerhaakjes, die het interessant maken.
Andriessen schreef Ende voor een blokfluitist die twee altblokfluiten tegelijk bespeelt, een techniek die intussen stilaan tot de vaste verworvenheden van hedendaagse muziek op blokfluit behoort. Dat brengt met zich mee dat de speler maar één hand per blokfluit kan gebruiken en het muziekstuk onvermijdelijk een beperkt aantal toonhoogten heeft. Afgezien van de coda, waar vijf verschillende toonhoogten klinken, beperkt Louis Andriessen zich tot drie verschillende toonhoogten (D, E en F) en één enkel ritmisch kernmotief dat telkens lichtjes gewijzigd wordt in de loop van het stuk. Het beperkte aantal toonhoogten en de subtiele wijzigingen die het motief langzaam doen evolueren tonen dat de invloed van minimal music hier nog sterk doorwerkt.


Lees verder »

Het is evenwel de manier waarop de componist omgaat met het gegeven van één muzikant die op twee fluiten tegelijk blaast, die het stuk bijzonder maakt. Heel de tijd spelen de twee fluiten ritmisch hetzelfde, maar niet altijd met dezelfde noten. Het meest courant is een uitwisseling van noten: het basismotief (D-E-E) in de ene blokfluit wordt bijvoorbeeld steevast gecombineerd met E-D-D in de andere blokfluit. Samen vormt dat drie keer dezelfde tweeklank (D-E), maar muzikaal hoor je toch eerder twee lijnen die elkaar kruisen. Een heel merkwaardig fenomeen dat doet nadenken over éénheid en verscheidenheid. Op een licht humoristische manier slaagt Andriessen erin om langs deze weg over dat soort problemen te doen nadenken. Dit is ook de reden waarom dit stuk niet zou werken als het door twee uitvoerders zou worden gespeeld. In dat geval zou overigens ook op visueel vlak iets verloren gaan, met name het beeld van een muzikant die twee blokfluiten tegelijk bespeelt.




Ook interessant...

Kijk ook eens naar deze werken

De TRANSIT collectie is een initiatief van MATRIX [Centrum voor Nieuwe Muziek], in samenwerking met Festival 20/21 en met de steun van Stad Leuven.